Jezus is meer dan informatieoverdracht. Jezus communiceerde niet alleen data over wie God is – Jezus lééfde goddelijk. En daarmee veranderde hij ook echt iets. Zijn levensweg vormde een beslissende doorbraak in de wereldgeschiedenis.

Een doorbraak opent nieuwe mogelijkheden. Iemand ervaart eerst zelf iets wat nog nooit iemand heeft ervaren en vervolgens komt dat ook voor anderen beschikbaar.

Toen Jean-François Champollion op 27 september 1822 de Steen van Rosetta had ontcijferd, ontsloot hij de oude wereld van de hiëroglyfen. Toen de verzetsstrijder Dov Cohen op 4 mei 1947 de explosieven af liet gaan bij de muur van de gevangenis van Akko, kregen 251 Joden en Arabieren bepaald meer bewegingsvrijheid. Toen Rosa Parks op 1 december 1955 weigerde op te staan voor een witte passagier in de bus, zette dat een serie gebeurtenissen in werking waardoor zwarte Amerikanen uiteindelijk gelijke rechten kregen.

Jezus als doorbraak

Dit gebeurde bij Jezus. Hij leefde voor het eerst volkomen in harmonie met God. Hij was de eerste ‘uitontwikkelde’ mens, of in Bijbel termen gezegd, hij was ‘de tweede Adam’ (1 Korintiërs 15:45). De mens zoals die ooit bedoeld was, maar nu in het midden van de geschiedenis. En op 5 april 33 (volgens sommige berekeningen) bereikte dat zijn hoogtepunt: hij stond op uit de dood. Hij kreeg een lichaam dat ‘verheerlijkt’ was. In hem waren hemel en aarde samengesmolten.

Zo brak hij iets open. Dit was nog nooit vertoond. En zoals dat bij een doorbraak gaat: dit kwam nu ook vrijelijk beschikbaar. Die kracht waarmee hij was opgestaan en met God leefde, was nu voor iedereen toegankelijk. Dat ging de vroege kerk ‘de heilige Geest’ noemen, waarmee ze iets ervoeren van Jezus’ opstanding. En later, zo verwachten we, zullen we helemaal naar deze ‘uitontwikkelde’ mens worden gevormd. We zullen zelf ook opstaan uit de dood en een lichaam krijgen dat net zo ‘hemels’ is als Jezus nu.

De beelden in de Bijbel voor Jezus’ doorbraak

Ik beschrijf het hier in termen van een doorbraak, zoals bij een technische of intellectuele uitvinding. De Bijbel gebruikt beelden uit die cultuur van toen en beschrijft daarmee hetzelfde:

• Je kunt Jezus’ betekenis een vorm van bemiddeling noemen, conflicthantering. In de Bijbel heet hij ook wel Middelaar (1 Timoteüs 2:5). Jean-François Champollion legde met zijn ontcijfering de route naar de wereld van de hiëroglyfen. Ook Dov Cohen en Rosa Parks waren een soort wegbereiders. Ze sloten een meer beperkte wereld aan op een vrije wereld waar dat voorheen nog niet kon. Zo verbond Jezus in zijn leven voor het eerst onze eindige wereld aan Gods eindeloze domein.

• Jezus geeft zo ook een soort bevrijding. Inderdaad ontsloot hij, net als Champollion, Cohen en Parks, mogelijkheden die nog niet beschikbaar waren. En net als die drie ging hij daarin voorop, was hij de ‘eersteling’, zoals de Bijbel hem noemt, ‘de eerstgeborene uit de dood’ (1 Korintiërs 15:20). Deze doorbraak geeft mensen duurzaam meer kansen om een goed leven te leiden.

• Dit kun je in andere termen ook een overwinning noemen (dat heet ‘Christus victor’). Er zijn bij een doorbraak krachten die deze tegenhouden: onkunde bij Champollion, de muren bij Cohen, de witte belangen bij Parks. Ook bij Jezus speelden er allerlei tegenkrachten: religieus, politiek, familiair, persoonlijk. Maar hij overwon die, als eerste in de geschiedenis, en was ondanks alles volledig een met God.

• Een andere boeiende vergelijking die de Bijbel maakt is die van een kroning. Zoals Champollion de hiëroglyfen ‘beheerste’, zoals Cohen die gevangenis ‘de baas’ was, zoals Parks als een koningin op haar plek bleef zitten – zo werd Jezus koning van de wereld. Hij belichaamde het Koninkrijk van God en stichtte dat. Hij werd namelijk door de zwaarste tegenstanders uitgedaagd – uiteindelijk zelfs de dood – en die was hij nog de baas. Daarom kunnen we hem gerust ‘Heer’ (Openbaring 17:14) noemen, ‘Heer aller heren’ (Openbaring 19:16) zelfs.

• Zo kun je ook het goed recht zien van modellen als ‘verzoening door voldoening’. Mensen dragen namelijk ook zelf schuld aan de verwijdering met God. In die zin vallen we onder Gods oordeel, omdat hij niet direct onze relatieproblemen eenzijdig oplost. Maar Jezus is onze ‘rechtvaardigmaking’ (Korintiërs 5:21): hij was de eerste werkelijk rechtvaardige die voluit God gehoorzaamde en zo kwam dat goede leven ook voor ons beschikbaar.

• In die zin is hij ook een rabbi, een leraar van de mensheid. Daarin ligt het goed recht van ‘Jezus als voorbeeld’ (1 Petrus 2:21). In hoe zuiver hij leefde, als eerste ‘uitontwikkelde’ mens, daarin is hij onze onderwijzing. Dit volle leven kunnen we zien en ons daarnaar richten en door laten inspireren.