Het Engelse woord van het jaar was ‘selfie’: een foto van jezelf, meestal met een smartphone, met als vaste kenmerken een wat onbeholpen compositie en een stuk arm aan de zijkant. Daarom is de badkamer tegenwoordig een favoriete locatie, vanwege de spiegel.

Via Google kun je precies uitzoeken wie dit woord voor het eerst heeft gebruikt. Al in 2002 plaatste een onbekend iemand op een Australisch internetforum dit bericht:

‘Ehm, dronken op een vriend z’n 21ste, ik struikelde en mijn lip landde als eerste (mijn voortanden vlak daarna) op een paar treden. Ik had een gat van 1 cm lang dwars door mijn onderlip. En sorry voor de focus, het was een selfie.’

Inmiddels is de selfie een zogeheten ‘meme’ geworden: een viraal internetfenomeen vol ironische zelfverwijzingen. Zoek op twitter eens op #selfieolympics en #selfiegame – wedstrijden om jezelf zo verrassend mogelijk te fotograferen.

Een beetje cultuurpessimist ziet hier natuurlijk iets als hypernarcisme in. Navelstaarderij-in-het-kwadraat. Diegene kan ook wijzen op het Nederlandse woord van het jaar, ‘participatiesamenleving’: juist als je daartoe moet oproepen, zijn we blijkbaar als land los zand geworden, geobsedeerd door onszelf.

Tegelijk is het ‘zelf’ juist door het christendom een nieuwe fase ingegaan. Het was kerkvader Augustinus die Bekentenissen schreef, de eerste introspectieve autobiografie. En noemt de Bijbel niet álle gelovigen ‘priesters’ en ‘tempel van de heilige Geest’? Door Jezus is er geen priesterkaste meer nodig, maar kun je direct contact leggen met God. Dit is dé oorsprong van het beweende ‘individualisme’ van het Westen.

De allereerste selfie lijkt daarom Paulus te beschrijven: ‘Nu kijken we nog in een wazige spiegel, maar straks staan we oog in oog. Nu is mijn kennen nog beperkt, maar straks zal ik volledig kennen, zoals ik zelf gekend ben.’

In zijn tijd waren spiegels bronzen schotels. Daarin zie je nooit helemaal scherp en je moest telkens de corrosie wegpoetsen. Maar Paulus zegt hier dus: ook al heeft je selfie een matige resolutie, God kent je door en door – zo zul je later oog in oog staan met hem en hem helemaal kennen.