Als je een probleem ervaart in je leven, iets loopt niet lekker, dan is het ‘groot in je hoofd’. Je denkt er veel aan. Je ligt er wakker van. Het gaat gepaard met hevige emoties van verdriet, angst en woede. Die bepalen je stemming. Je bent erdoor afgeleid. Dit geldt voor bijna alle kwesties die bij coaching kunnen spelen: financiële zorgen, conflicten op je werk, spanning in een vriendschap of liefdesrelatie, pijn over (klein)kinderen, gemis en rouw, vervreemding in je geloofsgemeenschap, ervaringen van onrecht, traumatische herinneringen, enzovoorts. 

Genezing kenmerkt zich erdoor dat het ‘kleiner wordt in je hoofd’. Je denkt er minder aan. Je ligt er niet meer wakker van. De emoties worden minder hevig en bepalen je stemming zelden. Het leidt je niet meer af. 

De reden dat een of andere kwestie groot wordt in je hoofd, is dat je acute stress-systeem ‘aan’ gaat. Zonder in technische details te treden betekent het dat je een situatie als levensgevaarlijk gaat ervaren. En soms is het dat ook – denk aan sommige traumatische gebeurtenissen. Maar meestal is dat ‘alarm’ te hevig. We spreken alleen maar met een ingewikkelde leidinggevende, maar ons lijf trilt en zweet, alsof we een beer ontmoetten… In onze moderne samenleving zijn er zelden nog echt levensbedreigende situaties, maar ons stresssysteem is daar wel oorspronkelijk voor gebouwd. 

Als je dan meer rust wil ervaren, betekent dat dus dat je uit de alarm-stand gaat. Wil het kleiner worden in je hoofd, moet je gaan ervaren dat de situatie niet acuut en levensbedreigend is, maar relatief, overzichtelijk, behapbaar. Dat betekent dat je ook vrijer wordt om te handelen. In de alarm-stand versmalt onze blik letterlijk, we zien minder, we verwerken minder informatie. We gaan in vaste patronen denken en volgens impulsen handelen. Als we uit de alarm-stand komen, kunnen we letterlijk breder kijken, meer informatie laten meewegen, en daardoor wijzer, adequater en kalmer reageren.

Met de volgende 10 adviezen – die soms veel aandacht en tijd vergen – kun je daarin groeien. Het gaat vaak over gewoontevorming. We kunnen ons leven namelijk zo hebben ingericht dat we sneller en eigenlijk onnodig ‘in de alarmstand schieten’. Maar je kunt die patronen deels afwennen en kalmer op situaties reageren. 

Overigens zijn 10 adviezen natuurlijk veel – te veel om allemaal tegelijk op te pakken. Juist dit soort adviezen kunnen weer stress geven: ‘moet ik dit óók nog…’ Pik er daarom één of twee uit die je het meest raken, waarvan je denkt: dát gaat mij verder helpen en dán komt er meer rust in mijn hoofd. De rest laat je liggen. Je kunt ze gerust later oppikken, als dat nodig lijkt. Maar voor nu is het zat om het bij één of twee te laten en daarmee aan de slag te gaan. 

Hier nummer 1…

Mensen kunnen eindeloos vastzitten in patronen en allerlei oplossingen zoeken, maar het komt er vaak toch gewoon op neer dat je ermee stopt. We zoeken vaak naar iets ingewikkelders dan dat. Het kan toch niet ‘gewoon stoppen’ zijn? Dat is toch al te simpel? En als coach vermoed je dan soms dat mensen stiekem zo gehecht zijn aan bepaalde gewoontes, hoe negatief ook, dat ze eigenlijk een beetje hópen dat het ingewikkelder is dan ‘gewoon stoppen’… 

Maar als je veel piekert, is het beste vaak simpelweg tegen jezelf zeggen: stop. Als je soms gewelddadig bent of te veel alcohol gebruikt, idem dito. Niet meer doen. En zo kun je meer voorbeelden invullen van gewoontes die niet goed zijn voor jezelf en je omgeving. 

Je zult wel gemerkt hebben dat het inderdaad toch niet zo simpel ligt. Want die bepaalde gewoonte vulde ook iets in je leven. En als je dat stopt, blijft er een leegte over. En wat ligt er dan meer voor de hand, die weer te vullen met je oude, negatieve patroon…? 

Daarom is het nuttiger niet alleen met negatief gedrag te stoppen, maar dat te vervangen. Als je veel piekert, zeg stop tegen jezelf en denk aan iets anders, iets leuks, ga iets lezen, enzovoorts. Als je te veel alcohol gebruikt, zoek een hobby, het liefst buiten de deur natuurlijk. Als je veel confrontaties hebt met iemand, vermijd die persoon of vind andere manieren om gezonder met diegene om te gaan.

Dit proces ligt dicht tegen het bijbelse begrip ‘bekering’ aan. Omkeren. Dat begrip betekent dat je een andere weg gaat. Dus niet zo zeer dat je uit het niets iets begint of iets totaal afkapt, maar het ene door het andere vervangt. We zijn wezens die grotendeels uit gewoontes bestaan. Als mens gezonder worden betekent dus voornamelijk dat je gewoontes vervangt. 

Je zult merken dat dit meestal een fysieke kant heeft. Je gaat naar een andere ruimte, zit in een andere stoel, draait andere muziek, doet een deur op slot, gebruikt een internetfilter, koopt andere producten, enzovoorts. Vervangen doe je niet in alleen in gedachten, maar met je lijf. We zijn fysieke wezens. De Bijbel spreekt daarom van een ‘andere weg’ gaan: dat gaat niet alleen over denkpaadjes in je hoofd.

Volgende week meer! Check intussen de website Nieuwe Uitzichten van Otto Kamsteeg en mij waar we driedaagse christelijke coaching aanbieden op Vlieland. Er zijn nu ook edities voor leidinggevenden.