Je kunt anderen tekort hebben gedaan – daarover ging deels het vorige punt – maar anderen kunnen ook jou tekort hebben gedaan. Zij zijn daders en jij bent slachtoffer. Dat kan over heel zware zaken gaan, traumatisch geweld, maar evenzeer kleinere kwesties die toch groot zijn in je hoofd, waar je veel aan denkt en waar je niet los van komt. 

Een van de emoties die vaak terugkeren bij wie onrecht en pijn is aangedaan, is woede. Soms ongericht, soms specifiek tegen een of meer personen. Je kunt die ander wel wat aandoen. Diegene of datgene moet kapot misschien wel. Vaak heb je dan allerlei fantasieën over wat je zult doen. Je wilt het online gooien. Tegen zo veel mogelijk mensen vertellen. Een kras in de lak van diens auto zetten, zijn of haar kleren kapot scheuren, misschien wel… 

Dit zijn heel invoelbare en vaak terechte emoties. Woede is een verdedigingsemotie. Het is een impuls vanuit je lijf om terug te vechten bij gevaar. En je bent bedreigd. Dus moet je terugvechten. 

Toch is er een maar, en daar komt vergeving om de hoek kijken. Die woede kan te lang in je blijven, te ver gaan, te veel kapot maken – van wat je lief is. Je blijft erin hangen, lijkt het wel. Je komt niet verder. Dat komt meestal omdat de dader niet werkelijk of onvoldoende in jouw beleving is gestraft. Diegene loopt nog gewoon rond. Er is te weinig veranderd. Het gaat gewoon maar door. En daardoor is er nog steeds die dreiging. Het zou nog steeds mis kunnen gaan. Dus je moet nog steeds terugvechten. En dus blijf je boos. 

De kwestie is alleen dit: hoe terecht je boosheid ook is – en die is vaak volkomen terecht, hoewel als we eerlijk zijn, die tevens te groot kan zijn geworden – de boosheid kan meer kapot maken dan helen. En dan blijft die boosheid dus terecht, of in elk geval voor een deel terecht. Maar het werkt gewoon niet. We zijn geen prettige vriend met omdat we steeds mopperen. We zijn geen aangename tafelgenoot meer omdat we voor ons uit staren. We zien van veel dingen alleen het negatieve in. We gaan alle mannen of alle vrouwen wantrouwen, terwijl ons maar één man of één vrouw kwaad heeft aangedaan. We zijn boze mensen geworden. De boosheid gaat in ons systeem zitten. En de nare ervaring ‘besmet’ veel meer dan goed voor ons is en ons omgeving. 

In dat geval is het goed om een proces van vergeving aan te gaan. Dat betekent heel in het kort dat je de ervaring van pijn en onrecht serieus blijft nemen en niet ontkent, maar wel probeert minder boos te worden en niet meer de ander kapot wil maken. Je wilt, anders gezegd, geen wraak meer nemen. 

Hoe doe je dat concreet? Dit kan op allerlei manieren. Het belangrijkste is dat je gaat weten en ervaren dat er meer is dan puur dat ene verhaal van: diegene heeft jou kwaad aangedaan en moet kapot. Soms kan het nodig zijn om te relativeren. Je kunt het kwaad te groot hebben gemaakt. Het kan enigszins meevallen. Dat kán. Ik weet dat niet, omdat ik merk dat veel slachtoffers juist te veel relativeren en het verdoezelen. Maar overweeg de optie dat jij de dader te veel zwartmaakt. Is het echt zo erg? Was het echt kwaad bedoeld? Heeft die ander misschien een eigen geschiedenis dat het verklaarbaar maakt, zonder excuses te zoeken, maar wel het te begrijpen? Heeft het jou misschien zelfs bepaalde voordelen gebracht? Heb je iets geleerd wat je nu kunt inzetten?

Het kan enorm helpen als die ander excuses aanbiedt en om vergeving vraagt – eventueel door jou aangespoord – omdat je dan ziet dat die ander meer is dan puur die daad. En als jij die vergeving aanbiedt, ervaar jij dat je meer bent dan slachtoffer. Je wordt dan dus niet meer gedefinieerd volgens het schema slachtoffer-dader. Die ene gebeurtenis bepaalt jou minder. Daar kun je je op richten, op waarin jij meer bent dan slachtoffer, door ervaringen op te zoeken waarin jij juist krachtig bent en de touwtjes in handen hebt. Je zult merken dat met de tijd je woede afneemt en je langzamerhand de ander vergeeft.

Lees hier het vorige advies. Volgende week meer! Check intussen de website Nieuwe Uitzichten van Otto Kamsteeg en mij waar we driedaagse christelijke coaching aanbieden. Er zijn nu ook edities voor leidinggevenden.