De literatuur en het onderzoek over het Religieus Trauma Syndroom (RTS, dat ik onderzoek in mijn nieuwste boek) is nog beperkt. Het overheersende beeld momenteel is dat het herkennen van reeds enkele van de onderstaande symptomen, kan duiden op RTS. Er zijn goede ervaringen met therapeuten die gespecialiseerd zijn in het Posttraumatische Stressyndroom (PTSS) en Emotionally Focused Therapy (EFT). Er zijn in Nederland weinig beëdigde therapeuten specifiek getraind in religieuze problematieken, maar wel veel in algemene trauma’s en hechtingsproblematieken, waarvoor ook uitstekende methodieken beschikbaar zijn, waarover veel onderzoek is gedaan en dat bovendien meestal vergoed wordt door je verzekeraar. 

Religieuze Trauma Syndroom lijkt mij voorlopig een bruikbaar begrip. Het ontsluit online veel informatie, advies, verhalen en lotgenoten en de genoemde symptomen kunnen veel herkenning oproepen. En omdat er een sterke link ligt met PTSS, dat inmiddels wel een algemeen erkend ziektebeeld is en waar veel uitstekend onderzoek naar is verricht, lijkt RTS in principe ook goed behandelbaar.

Cognitief

• Verwrongen en onrealistische ideeën
• Zwart-wit en wij-zij-denken
• Onvermogen eigen keuzes maken, besluiteloosheid
• Verwarring over eigen identiteit
• Onvermogen tot kritisch denken
• Geheugenproblemen

Gevoelsmatig

• Wanhoop, uitzichtloosheid
• Moedeloosheid, weinig plezier ervaren
• Eenzaamheid, nergens bij horen
• Zinloosheid, geen doel hebben
• Depressie, gedachten aan zelfmoord
• Zelfbeschadiging
• Woede, rancune
• Rouw, verlies
• Schaamte, schuld
• Dissociaties, vervreemding, geestelijke afwezigheid
• Angsten voor gevolgen van vertrek uit ongezonde relatie(s)
• Paranoia
• Gevoel verpletterd te worden en machteloos te zijn

Functioneel

• Moeite om een baan te vinden
• Paniekaanvallen, hyperventileren
• Verslaving aan verdovende middelen
• Seksuele stoornissen, vaginisme, impotentie
• Slaapstoornissen, nachtmerries
• Eetstoornissen

Sociaal

• Een ‘tweede zelf’, een masker dragen
• Niet jezelf kunnen zijn, authenticiteit missen
• Nieuwe beklemmende groepen en autoritaire leiders zoeken
• Angsten om kritisch te zijn en uit een groep te vallen
• Verbroken contact met familie, vrienden en collega’s
• Aanpassingsproblemen, vreemd gedrag

Ontwikkeling (bij kinderen en jongeren)

• Intellectuele achterstanden, kennisgebrek, weinig basisvaardigheden
• Emotionele achterstanden, beperkte emotieregulatie
• Seksuele angsten en verwrongen beelden
• Gebrek aan zelfstandigheid, moeite met keuze