Je hebt een boek meestal al een jaar af voordat die de wereld in gaat en dan een eigen leven gaat leiden. Eerst was je boek volledig van jou, elke komma kon je bepalen, nu staat die op eigen benen en heb je geen enkele controle meer.
Het blijft dan ook elke keer bijzonder als recensenten je boek weten te vinden en er iets over schrijven in de beperkte ruimte van een krant. De recensies over mijn boek Reli Detox beginnen binnen te komen en ik moet zeggen dat ik er blij van word: de recensenten hebben begrepen en ook gewaardeerd waar ik naar zoek en mee bezig ben.
Pauline Weseman schrijft in Trouw bijvoorbeeld:
“Sonneveld kan zich uitstekend inleven in het denken van manipulator en slachtoffer. Hij pelt laag voor laag de noodzakelijke stappen af in het herstelproces, met deskundige pastorale aandacht voor ook de tegenstrijdige gevoelens. Stuitend herkenbaar en nuttig voor wie ooit met manipulatie, ook buiten religie, te maken heeft gehad of slachtoffers kent. Zijn stappenplan voor vergeving is mij nooit eerder zo concreet, praktisch en bruikbaar uitgelegd, evenals zijn checklijst voor gezonde relaties en leiders. Om boven je bed te hangen.”
Ze heeft ook een kritiekpunt: “Het grote minpunt is het gebrek aan bronvermelding in de tekst (…) de methodeverantwoording kan beter, zeker wanneer je schrijft voor wie eerder van alles is wijsgemaakt.”
Dit trek ik me wel aan. Achterin staat een uitvoerige lijst met bronnen, maar ik heb er bewust voor gekozen weinig voetnoten te gebruiken: het is geen wetenschappelijke studie, maar een zelfhulpboek en in dat genre is uitvoerige methodeverantwoording niet zo gebruikelijk. Maar toch, ik snap het argument en ben daar gevoelig voor. Ik overweeg serieus het in een volgende editie flink daarop aan te passen.
Dan een recensie in het Reformatorisch Dagblad, die me positief verraste. Misschien is het omdat de auteur, Nico van der Voet, zelf hulpverlener is en getraind is op zichzelf te reflecteren. Hij overweegt bijvoorbeeld halverwege, bij een kritiekpunt op het boek: “Dat komt misschien wel omdat er in mij een kleine manipulator zit.” Ik vond dit bijzonder om te lezen, omdat het RD nogal tekeer kan gaan tegen mijn werk en ik in het boek tientallen voorbeelden aanhaal van misstanden juist in reformatorische kringen:
“Sonneveld biedt heldere overzichten van wat religieuze manipulatie is, hoe mensen zich eraan kunnen overgeven, welke schade erdoor veroorzaakt wordt, hoe mensen zich eraan kunnen ontworstelen en weer in vrijheid zichzelf durven zijn. Het is een breed zelfhulpboek voor mensen die door hun godsdienstige opvoeding klem zijn komen te zitten… Wie in de spiegel van religieuze manipulatie durft te kijken, moet dit boek zeker lezen. Het is ook een interessant boek voor pastors van gemanipuleerde mensen.”
Kortom, blij dit te lezen!
Nakomertjes…
O wacht, ik krijg nu net een berichtje over een recensie in CVandaag, ook uit de refo-hoek, een stuk defensiever, maar toch ook weer met een paar vriendelijke woorden:
Zorgvuldig legt de schrijver uit wat religieuze manipulatie is en hoe ze ontstaat. Deze uiteenzetting is leerzaam en herkenbaar. Vooral voor wie intensief met mensen omgaat en in allerlei verbanden met anderen moet samenwerken. Ook op de kerkvloer… Relidetox biedt veel om over na te denken. De waarschuwing van de auteur om geen “jaknikker, wapendrager of schoothondje” te worden, neem ik graag ter harte.
En nog eentje, van Raymond R. Hausoul in Vlaanderen:
Zelf kan ik dit boek enkel van harte aanbevelen. Tijdens mijn eigen ontmoetingen met mensen in evangelische kerken in Vlaanderen ontdekte ik net als Reinier Sonneveld dat het aantal christenen dat gebukt gaat onder geestelijke manipulatie schrijnend hoog is. Wat dat betreft is het boek zeker een verplichte must-read voor allen die verantwoordelijkheid in de kerk dragen.