6 manieren om ChatGPT te gebruiken als schrijver
Soms zijn de resultaten van AI indrukwekkend, soms lachwekkend. Wat kun je ermee als spreker of schrijver?
Wat ik hier schrijf kan binnen een paar jaar verouderd zijn, maar dat is niet de verwachting. De meeste experts stellen dat de introductie van ChatGPT eind 2022 weliswaar grote indruk maakte, maar de ontwikkelingen vertragen sindsdien. De techniek achter AI zal de komende jaren stapje voor stapje verbeteren, maar niet fundamenteel veranderen.
Jij bent als schrijver niet te vervangen door AI. Je kunt het wel gebruiken als een stagiair: je kunt er best wat aan uitbesteden, zeker wat rotklusjes, maar je moet het resultaat altijd even checken en voor je baan hoef je zeker niet te vrezen.
1. Laat je niet vervangen
Communicatie is een sociaal proces van mens tot mens. Soms vergeten we dat, alsof we alleen wat letters op papier ontmoeten en geen wezens van vlees en bloed. Maar met de komst van AI wordt het weer duidelijker: als we communiceren gebeurt er iets bijzonders dat niet kan worden vervangen.
Bij elke introductie van een nieuwe technologie volgt, na de eerste schrik, een periode van aanpassen. Toen de smartphones opkwamen, werden deze vaak nog gewoon aan tafel tijdens het eten gebruikt. Dat kun je je tegenwoordig niet meer voorstellen. De algemene etiquette werd om de telefoon weg te houden van tafel. Zo zal het ook gaan met AI. We merken steeds duidelijker wat we asociaal vinden en hoe we er voortaan fatsoenlijk mee kunnen omgaan.
Een belangrijke regel die inmiddels duidelijk is geworden, is deze. Mensen voelen zich beledigd en misleid, soms zelfs ronduit voorgelogen en beschadigd, als ze ontdekken dat een tekst niet van jou komt, terwijl je dat wel suggereerde.
Dat komt deels omdat communicatie een gezamenlijke inspanning vergt. Je doet er allebei je best voor. Wie AI gebruikt, verbreekt echter dit subtiele evenwicht en geeft de uitwisseling veel minder aandacht dan de ander. Het lezen van de mail kost opeens meer tijd dan die te schrijven. Wie merkt dat de ander AI gebruikt, voelt zich achteloos behandeld. En de tijdwinst die was geboekt met de AI, weegt niet op tegen het geschonden vertrouwen dat hersteld moet worden.
Niet alleen mensen, ook diverse apps herkennen inmiddels sporen van AI. Als je wordt betrapt, betekent dat gezichtsverlies en wantrouwen, mogelijk zelfs sancties. Ook zoekmachines herkennen steeds beter of websites gevuld worden met AI-teksten en waarderen die vervolgens lager. De winst die je wellicht maakte door AI bijvoorbeeld je blogs te laten schrijven, verlies je vervolgens aan traffic op je site.
Dat is commercieel onhandig, maar ook een morele kwestie. Het kan fout of zelfs illegaal zijn AI in te zetten. AI-modellen stellen hun reacties samen op basis van bestaande teksten op internet die meestal wel door mensen zijn geschreven, die daarvoor geploeterd hebben en hun kennis daarvoor hebben ingezet. Veel deskundigen beschouwen veel AI-output daarom als diefstal van intellectueel eigendom. En zeker als je vervolgens ook nog doet alsof jij zo’n AI-antwoord zelf hebt geschreven, is dat plagiaat of oplichting. Het is moreel te vergelijken met het gebruik van doping of het vervalsen van kunst.
En ook al word je niet betrapt, is het wel zo efficiënt? De reacties van AI bevatten regelmatig foutjes tot ronduit flauwekul, dus je moet de feiten telkens checken. De stijl is bovendien vaak saai, algemeen, veilig en onpersoonlijk. Je kunt dat wel wat verbeteren door specifieke prompts te geven, met bijvoorbeeld het verzoek de tekst spannend, persoonlijk en interessant te maken. Maar het resultaat blijft vlak en na een paar keer proberen herken je het trucje. Herstellen van wat niet werkt, kost vaak meer tijd dan het gewoon meteen zelf regelen.
Schrijven is een van de beste manieren om te leren, jezelf te ontdekken en een mening te vormen. Schrijven is niet eerst iets bedenken en dat vervolgens communiceren, maar het proces van communiceren is grotendeels het proces van bedenken. Tijdens het verwoorden ontdek je wat je zelf vindt, wie je zelf bent en onthoud je dat ook verreweg het beste. Wie het bedenken en het verwoorden uitbesteedt aan AI mist dat allemaal. Helder schrijven is helder denken. Als je die helderheid overhandigt aan AI, heb je die helderheid niet zelf meer.
Wees zuinig met AI. Wie er te veel op leunt, kan vertrouwen beschamen, onjuiste informatie leveren, tijd verliezen met redigeren, anderen lastigvallen met nietszeggende taal en de kans missen zichzelf te ontwikkelen.
Niemand heeft jouw verhaal en jouw ervaring. Jouw stem doet ertoe. Laat je niet vervangen.
2. Gebruik AI als zoekmachine
Ingewikkelde zoekvragen kunnen met de gewone zoekmachines veel tijd kosten, maar met AI-modellen is dat vaak met een enkele prompt opgelost. Bij bekende onderwerpen werken deze modellen bovendien behoorlijk accuraat. Probeer eens iets als:
Wat was die serie waarin …
Wat is de munteenheid in …
Hoe heet die natuurwet waarbij …
Met AI kun je meestal sneller dan met de gewone zoekmachines een indruk krijgen van enkele belangrijke kwesties die spelen rond jouw onderwerp. Meestal is er vervolgens nog wel een eigen zoekrondje nodig via Google, maar je hebt in elk geval al wel een paar termen en ideeën te pakken. Nuttige prompts zijn bijvoorbeeld:
Wil je kort iets vertellen over …
Noem 5 verrassende feiten over …
Welke grote vragen spelen in …
Wat zijn de voordelen en nadelen van …
Wat zijn belangrijkste artikelen / boeken / denkers in …
Als je … was, wat zou je willen weten over …
Welke modellen zijn er voor …
3. Brainstorm met AI
AI kan helpen brainstormen: onderwerpen bedenken voor een lezing, punten die je wilt bespreken, goede vragen om te stellen, interessante voorbeelden bij een casus, synoniemen, originele beelden, enzovoorts:
Noem 10 originele titels voor een artikel over …
Welke vragen kan ik stellen als ik …
Wat is een verrassende metafoor voor …
Welke 10 woorden rijmen op …
Wat is een voorbeeld bij … voor iemand die …
Als je … was, waarover zou je dan verontwaardigd zijn?
Wat is een grap over … voor iemand die …
4. Maak een opzetje met AI
Als je op gang wilt komen en het lastig vindt je materiaal te ordenen, kan het helpen AI om een structuur te vinden:
Geef een opzet voor een artikel over …
Hoe zou je een essay over … structuren?
Ik wil een workshop geven over …, hoe zal ik die opzetten?
Welke 10 punten moeten in elk geval aan bod komen in …
Zo kan AI ook helpen om door een writer’s block te komen. ➔ 52-59 Als je in gedachten steeds blijft rondcirkelen, heb je dan tenminste al een uitgangspunt om zelf verder aan te verbeteren:
Wil je een artikel van 1000 woorden schrijven over …
Wil je een sollicitatiebrief schrijven over …
5. Laat AI je stijl gladtrekken
Het helpt weinig om AI te vragen je stijl creatiever, sprankelender of overtuigender te maken: het resultaat is van laag niveau en na een paar keer veel te herkenbaar. Maar als je weinig tijd hebt, kun je er zo wel veel spellingsfouten uit halen. Ook kan AI redelijk een tekst inkorten of iets verlengen. Soms doet het ook prima suggesties om je stijl te vereenvoudigen of te verhelderen.
Verbeter deze tekst: …
Wil je deze tekst herschrijven voor …
Haal hier de spellingsfouten uit: …
Wil je dit inkorten tot 500 woorden: …
Wil je hier alle overbodige zinnen uithalen: …
Het resultaat moet je vervolgens wel nalopen, omdat er regelmatig vreemde zinsconstructies, feitelijke fouten of zelfs onbestaande woorden in voorkomen.
6. Vraag door in je prompts
Vaak is het resultaat van AI na een enkele vraag niet goed genoeg, maar wel na een paar keer doorvragen en preciseren. Het helpt om in een paar zinnen je context te schetsen: voor wat voor soort bedrijf je werkt, wat je publiek is, wat je belangrijk vindt.
Deze modellen onthouden wat je hebt gezegd en verwerken dat in hun volgende reactie. Na een tijdje merk je welke prompts wat opleveren en welke niet.