‘Maar Hitler dan?’

Een gesprek met infernalisten loopt vaak uit op een argumentum ad Hitlerum: maar Hitler verdient toch wel een eindeloze hel? Ik schrijf dit in de tijd dat Vladimir Poetin Oekraïne is binnengevallen en ik hoor nu weleens een variant, een argumentum ad Poetinum: maar Poetin kun je toch niet toelaten bij zijn slachtoffers in een hemel?

Vaak speelt hierbij op de achtergrond het misverstand dat universalisme zou betekenen dat de onrechtvaardigen geen enkele straf krijgen. Het debat binnen de religies over het hiernamaals gaat echter niet over wel of geen straf, maar over de aard en de duur van de straf. Ik ken geen vormen van universalisme die Hitler en Poetin ‘zomaar’ in een hemel zouden toelaten, zonder enige vorm van recht. Dus ja, zij moeten hun straf krijgen. Ik mag hopen dat er voor hen enige vorm van hel wacht. Maar eeuwig…?

1. Hitler is niet het juiste voorbeeld. Iemand wordt de toegang tot de hemel volgens infernalisten immers meestal niet ontzegd omdat iemand slecht geleefd heeft, maar omdat hij of zij slecht geloofd heeft, de onjuiste religie aanhing. Als Hitler zich vlak voor zijn zelfmoord had bekeerd, waren zijn misdaden volgens hen vergeven en had hij in de hemel moeten komen. Een beter voorbeeld zou dus een bekende andersdenkende zijn: iemand als Albert Einstein of Pablo Picasso. Of Elie Wiesel, een van de vele slachtoffers van Hitler.

2. Het argument is manipulatief: omdat er sprake is van taboes rondom de Holocaust, kan de gesprekspartner zich gedwongen voelen zijn woorden in te slikken. Die zou echter kunnen vragen: waarom vind je het nodig om naar een verschrikkelijke misdaad te verwijzen voor het vergoelijken van een veel ergere misdaad, namelijk het onherroepelijk verdoemen van de meeste mensen op aarde?

3. Vanuit extremiteiten iets algemeens concluderen overtuigt zelden. Hoe kunnen we vanuit Osama Bin Laden iets over ‘de’ islam weten? Of vanuit een haatkerk als de Westboro Baptist Church iets over infernalisten? De universalist kan zulke flauwigheid met eenzelfde flauwigheid beantwoorden: prima, dan doen we een eeuwige hel speciaal voor Hitler.

4. Hitler moet uiteraard zijn verdiende loon krijgen, maar wel rechtvaardig. En ook al was hij ongetwijfeld vele malen slechter van de meeste andere mensen, hij was niet oneindig veel slechter. Veel van zijn slachtoffers (de orthodoxe Joden onder hen) geloofden zelf dat de onrechtvaardigen één jaar in de Gehenna verblijven, terwijl de allerergsten in de Tzoah Rotachat verblijven, waar ze zelfs op sabbat geen rust krijgen (bijlage 5).

5. Juist als Hitler eeuwig wordt opgesloten, komt hij met zijn misdaden weg. Hij hoeft zich dan niet te confronteren met al zijn slachtoffers en kan eeuwig in zijn eigen gelijk blijven rondcirkelen. Hij pleegde al zelfmoord om zich aan die verantwoordelijkheid te onttrekken en nu zou God die lafheid vereeuwigen? Juist als hij met al zijn slachtoffers afzonderlijk een proces moet aangaan, moet hij de waarheid onder ogen zien en werkelijk boeten.

6. Hitler eeuwig weghouden van zijn slachtoffers ontneemt hun ook de kansen om zelf te herstellen: hem te confronteren met hun leed en mogelijk uiteindelijk te vergeven.

7. Mensen in de hemel, zoals zijn moeder, kunnen oprecht van Hitler gehouden hebben. Hoe kan haar hemel ooit een hemel zijn als ze alle eeuwigheden beseft dat haar zoon gemarteld wordt en geen enkele kans heeft? En hoe moet zij zich verhouden tot al zijn slachtoffers die hem maar nooit kunnen spreken?

8. En ten slotte de mensen die Hitler zelf iets hebben aangedaan: zijn vader die hem mishandelde, enkele soldaten in de Eerste Wereldoorlog, enkele misdadigers in zijn periode als dakloze in Wenen. Als zij in de hel zijn, wíllen ze wellicht nooit vergeving vragen voor hun medeplichtigheid. Maar als ze in de hemel zijn en Hitler eeuwig in de hel is, kúnnen ze dat niet eens.